Luchtwachttoren Aardenburg te Eede (gemeente Sluis)
Luchtwachttoren Aardenburg te Eede (gemeente Sluis)

Het Korps Luchtwachtdienst. (KLD)

 

In mei 1950 werd het korps Luchtwachtdienst opgericht. Dit korps had als taak om bij oorlog(sdreiging) extra ogen en oren te zijn om de in het Nederlandse luchtruim laagvliegende vijandelijke vliegtuigen (lager dan 1500m) te signaleren, te melden en te volgen. Toestellen die zo laag vlogen konden namelijk met de toenmalige radarsystemen niet worden waargenomen. Om die reden werd de KLD ook wel "Kijken, Luisteren en Doorgeven" genoemd. Het korps Luchtwachtdienst was een onderdeel van het commando luchtverdediging (CLV). Om het korps luchtwachtdienst goed te laten functioneren werden er 276 uitkijk- / luisterposten ingericht. De helft van deze uitkijkposten werd op bestaande hoge gebouwen geplaatst. Voor de andere helft werden speciale torens gebouwd van beton met zogenaamde raatbouwelementen. (zie afbeelding)

De 276 uitkijkposten werden over het gehele land verspreid met een maximale onderlinge afstand van 16 km. Nederland werd in 8 sectoren verdeeld die luchtwachtgroepen werden genoemd. Elke luchtwachtgroep had een centraal gelegen regionaal luchtwachtcentrum. Verder bestond een luchtwachtgroep uit gemiddeld zo'n 30 uitkijkposten die eventuele bevindingen doorgaven aan het luchtwachtcentrum. De 8 sectoren werden weer verder onderverdeeld in kringen, bestaande uit 3 a 4 uitkijktorens zodat er driehoekspeilingen gedaan konden worden.

Elke post werd bij oorlog(sdreiging) door 2 vrijwillige burgers (alleen mannen) bemand, 1 met de taak om met behulp van een kijker en een richtinstrument de vliegtuigen te spotten, en de andere zorgde voor de communicatie (speciale telefoonlijn) met het regionale luchtwachtcentrum. (zie foto onderaan)

Er waren per toren 16 vrijwilligers nodig om de continuïteit te waarborgen en elkaar elke 3 uur af te kunnen lossen.

De vrijwillige luchtwachters droegen speciale blauwe luchtwachtdienst uniformen.

Met de komst van de veel snellere straalvliegtuigen en betere radarapparatuur was het hele idee van dit soort observatie en luisterposten al snel achterhaald. Daarom werd in 1964 het korps ingekrompen en uiteindelijk werd in 1968 de KLD al weer opgeheven.

Een aantal van de torens werd door de bescherming bevolking overgenomen om daar apparatuur van de ABC-dienst op te plaatsen waarmee de plaats van inslag en de kracht van een atoombom kon worden bepaald.


 

Waarnemer en verbindingsman op een uitkijktoren (uit promotiefilm "Kijken, Luisteren, Doorgeven" Polygoon 1955)
Waarnemer en verbindingsman op een uitkijktoren (uit promotiefilm "Kijken, Luisteren, Doorgeven" Polygoon 1955)

© BB-collector 2020